Jednym z podstawowych celów postępowania upadłościowego jest windykacja, mająca służyć ogółowi wierzycieli i prowadzić do wspólnego dochodzenia roszczeń. Zasadniczo niemożliwe jest jednak dochodzenie jakichkolwiek roszczeń bez aktywnego udziału wierzyciela w procesie odzyskiwania należności. Na etapie postępowania po ogłoszeniu upadłości dłużnika podstawowym narzędziem dochodzenia wierzytelności jest zgłoszenie wierzytelności. Pełni ono analogiczną funkcję do wytoczenia powództwa w procesie cywilnym, można więc przyjąć, że jest odpowiednikiem pozwu.
Niezgłoszenie wierzytelności nie powoduje jej wygaśnięcia, jednak w praktyce jej zaspokojenie będzie niemożliwe. Wyklucza bowiem wierzyciela z udziału w postępowaniu, a co za tym idzie pozbawia go możliwości uczestnictwa w podziale funduszów masy upadłości. Prawidłowość zgłoszenia jest więc decydująca w procesie odzyskiwania swoich należności od dłużnika.
Wyjątki od zasady zgłoszenia wierzytelności
Zasadniczo każdy wierzyciel powinien zgłosić swoją wierzytelność. Ustawa przewiduje jednak wyjątki, zgodnie z którymi pewne kategorie roszczeń mają być uwzględniane na liście wierzytelności z urzędu i tym samym zwolnione z przedmiotowego obowiązku. Należą do nich następujące wierzytelności:
- wierzytelności wynikające ze stosunku pracy;
- wierzytelności zabezpieczone rzeczowo (hipoteką, hipoteką morską, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub w przypadku wierzycieli osobistych innym wpisem
w księdze wieczystej lub rejestrze okrętowym); - wierzytelności Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczychwynikające z obowiązku zwrotu z masy upadłości świadczeń Funduszu wypłaconych pracownikom upadłego.
Komu i w jakim terminie zgłasza się wierzytelności?
W wyniku nowelizacji w sprawach wszczętych wnioskami złożonymi od dnia 24 marca 2020 r. zgłoszenia wierzytelności dokonuje się syndykowi wyznaczonemu w danym postępowaniu upadłościowym, a nie sędziemu-komisarzowi. Informacje o wyznaczonym syndyku zamieszcza się w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości obwieszczanym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
To jednak nie ostatnia zmiana, obecnie w związku z uruchomieniem Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ), od 1 grudnia 2021 r. obwieszczenia zamieszczane są w tym rejestrze. Tam też będzie prowadzane postępowanie, w którym wniosek został złożony właśnie po 1 grudnia 2021 r. i za pośrednictwem KRZ należy dokonywać w nich zgłoszeń wierzytelności.
Podsumowując, obecnie możliwe jest funkcjonowanie postępowań w trzech różnych reżimach prawnych. Podkreślenia wymaga, że w postępowaniach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony przed 24 marca 2020 r. zgłoszenie wierzytelności wnosi się do sędziego-komisarza, następnie w postępowaniach, w których wniosek o ogłoszenie upadłości złożono po 24 marca 2020 r. ale przed 1 grudnia 2021 r. ? zgłoszenie wierzytelności wnosi się do syndyka, a w wyniku najnowszej nowelizacji ? wszelkie postępowania, w których wniosek o ogłoszenie upadłości złożono po 1 grudnia 2021 r. prowadzone są w KRZ i tam dokonuje się zgłoszenia wierzytelności.
Nie uległ zmianie termin do zgłoszenia wierzytelności, który w każdym z omawianych przypadków wynosi 30 dni licząc od daty obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości we właściwym rejestrze (w Monitorze Sądowym i Gospodarczym lub w KRZ).
Wymogi formalne zgłoszenia wierzytelności
Zgłoszenie wierzytelności, aby rzeczywiście było kompletne, musi odpowiadać wymogom przewidzianym w przepisach kodeksu postępowania cywilnego oraz prawa upadłościowego, czyli musi jednocześnie spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego oraz wymogi szczególne zgłoszenia wierzytelności.
Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się na piśmie w dwóch egzemplarzach lub w postępowaniach prowadzonych za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych, jedynie w formie elektronicznej.
W zgłoszeniu wierzytelności należy zamieścić:
- imię i nazwisko wierzyciela albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację oraz firmę, pod którą działa wierzyciel będący przedsiębiorcą, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz NIP, jeżeli wierzyciel ma taki numer;
- określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej ? to po stronie wierzyciela istnieje obowiązek dokładnej kalkulacji swojej wierzytelności wraz z należnymi odsetkami liczonymi od dnia wymagalności roszczenia do dnia poprzedzającego dzień ogłoszenia upadłości;
- dowody stwierdzające istnienie wierzytelności; jeżeli wierzytelność została uznana w spisie wierzytelności sporządzonym w postępowaniu restrukturyzacyjnym, wystarczające jest powołanie się na tę okoliczność ? rekomendowane jest jednak załączenie stosownej dokumentacji, tj. umowa, niezapłacone faktury VAT, potwierdzenia wpłat, weksle;
- kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona ? cztery kategorie wierzytelności zostały określone w art. 342 p.u.;
- zabezpieczenia związane z wierzytelnością ? do zabezpieczeń rzeczowych należą hipoteka, zastaw, zastaw rejestrowy oraz przewłaszczenie;
- w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu;
- stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne lub przed sądem polubownym;
- numer rachunku bankowego wierzyciela, jeżeli wierzyciel posiada taki rachunek.
Formularz do zgłoszeń pisemnych
Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się aktualny wzór formularza pisemnego zgłoszenia wierzytelności stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 października 2020 r.:
https://www.gov.pl/attachment/de834629-3c2c-447e-bff5-e4b1631f3989
Jest to niejako ułatwienie dla wierzycieli zgłaszających wierzytelności osobiście, a nie za pośrednictwem profesjonalnych pełnomocników. Odpowiednie luki formularza przypominają o wymogach formalnych, które powinno spełniać zgłoszenie wierzytelności.
Formularz w KRZ
Zgłoszenia wierzytelności należy dokonywać zgodnie z formularzem elektronicznym zamieszczonym w KRZ, przy zachowaniu wszystkich wymogów wskazanych w przepisach obowiązujących. W celu założenia konta w systemie KRZ na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości można odszukać właściwe filmy instruktażowe. W razie wątpliwości z wypełnianiem formularza zgłoszenia wierzytelności zachęcamy do skorzystania z pomocy profesjonalistów.
Spóźnione zgłoszenie wierzytelności
Brak bieżącego monitorowania obwieszczeń czy ogólna opieszałość w zgłoszeniu wierzytelności wiąże się z negatywnymi konsekwencjami dla wierzyciela. Oprócz ewentualnego braku możliwości zaspokojenia z funduszy masy upadłości, aktualizują się skutki finansowe w postaci konieczności uiszczenia zryczałtowanych kosztów postępowania upadłościowego. W przypadku spóźnienia się ze zgłoszeniem wierzytelności, nawet przy braku winy wierzyciela, ponosi on zryczałtowane koszty postępowania upadłościowego. Koszty te stanowią równowartość 15% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w ww. przepisie, zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 10 listopada 2021 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale 2021 r. wynosi 5 882,99 złotych. W związku z powyższym 15% od tej kwoty stanowi 882,45 złotych.
Podsumowanie
Wśród wierzycieli panuje przekonanie, że dłużnik samodzielnie spłaci niezapłacone należności. Nic bardziej mylnego, najczęściej istnieją uzasadnione wątpliwości w zakresie intencji i realnych możliwości, co do dobrowolnej spłaty długu. Tym samym zasadne staje się rekomendowanie aktywnej postawy wierzyciela mające na celu maksymalizację szans na odzyskanie należności. Należy więc brać czynny udział na wszystkich etapach skutecznego dochodzenia wierzytelności ? począwszy od działań polubownych poprzedzających ewentualne postępowanie sądowe czy postępowanie egzekucyjne, a w odniesieniu do dłużnika, w stosunku do którego ogłoszono upadłość ? najważniejsze jest staranne zgłoszenie swojej wierzytelności w toku takiego postępowania.
Kompletna pomoc w zakresie ogłoszenia upadłości. Napisz do nas kancelaria@lewandowskikancelaria.pl lub zadzwoń +48 22 299 74 78
Paulina Sikora
Aplikantka radcowska
