Egzekucja a upadłość
Kwestie związane z otwarciem postępowania upadłościowego w kontekście wszczętego wcześniej postępowania egzekucyjnego rodzą wiele pytań, m.in.: Czy otwarcie postępowania upadłościowego stanowi dla dłużnika ochronę przed toczącymi się postępowaniami egzekucyjnymi? Co z majątkiem niewypłacalnego dłużnika, który ma zasilić masę upadłości, a wobec którego toczą się postępowania egzekucyjne? Czy jest możliwe ogłoszenie upadłości przy toczących się postępowaniach egzekucyjnych?
Dzień ogłoszenia upadłości wyznacza moment, w którym dla dłużnika kreuje się nowa rzeczywistość. Od tego dnia dłużnik chroniony jest regulacją wynikającą z art. 146 Ustawy
z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo Upadłościowe (dalej jako: ?PU?). Z treści tego przepisu wynika, że zawieszone zostają wszystkie postępowania egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy upadłości, które zostały wszczęte przed dniem ogłoszenia upadłości.
Celem regulacji jest wyeliminowanie możliwości kontynuowania postępowań egzekucyjnych w toku postępowania upadłościowego. Dotyczy to zarówno egzekucji sądowej jak i administracyjnej. W praktyce zawieszenie postępowania egzekucyjnego to po prostu wstrzymanie wszelkich czynności prowadzonych przez komornika. Należy jednak pamiętać, że dokonane w toku egzekucji zajęcia wynagrodzenia za pracę dłużnika czy określonych sum na rachunkach bankowych zostaną utrzymane w mocy. Zawieszenie jedynie uniemożliwi dalsze pobieranie zajętych kwot przez organ egzekucyjny.
Zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie jest najdalej idącym skutkiem postępowania upadłościowego. To uprawomocnienie się postanowienia o ogłoszeniu upadłości powoduje umorzenie wszystkich postępowań egzekucyjnych z mocy prawa, co oznacza zakaz dalszego kontynuowania postępowania egzekucyjnego czy administracyjnego. Tym samym organ egzekucyjny zostaje pozbawiony uprawnienia do ściągania kosztów egzekucyjnych od zobowiązanego (wyrok WSA w Łodzi z 04.1.2009 r., Syg. III SA/ŁD 324/09, Legalis). Zatem właściwy organ egzekucyjny z dniem uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości uchyli dokonane zajęcia. Oczywiste jest przy tym, że jeżeli postępowanie nie dotyczy wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości, to syndyk jest zobowiązany do spełnienia obowiązku wynikającego z tytułu wykonawczego, którym dysponuje wierzyciel.
Warto dodać, że sumy uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze niewydane przez komornika, zostaną przelane do masy upadłości po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Jak wcześniej wskazano w okresie zawieszenia postępowania organ nie może dokonywać żadnych czynności egzekucyjnych, jednak uzyskane sumy powinny zostać przekazane do wierzyciela egzekwującego.
Równocześnie ustawodawca w art. 146 ust. 3 PU wprost wprowadził zakaz wszczynania egzekucji wobec majątku wchodzącego w skład masy upadłości oraz wykonania postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku upadłego, po ogłoszeniu upadłości. Wyjątek stanowią roszczenia:
- alimentacyjne,
- o rentę oraz tytułu odpowiedzialności za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- o zamianę uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.
Wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu należy rozumieć w kontekście art. 81 PU, dla swojej skuteczności zabezpieczenie wymaga, aby wpis zabezpieczenia został dokonany przed dniem ogłoszenia upadłości. Tylko wtedy będzie skuteczny i nie zostanie wykreślony przez sędziego-komisarza.
Biorąc po uwagę, iż art. 146 ust. 1 PU wprowadza zasadę zawieszenia postępowania egzekucyjnego to zdanie 3 wskazanego przepisu zawiera od niej wyjątek: zawieszenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie przysądzeniu własności nieruchomości, jeżeli przybicia prawomocnie udzielono przed ogłoszeniem upadłości, a nabywca egzekucyjny wpłaci w terminie cenę nabycia.
Przepis ten ma na celu ochronę osób, które już prawnie uzyskały prawo własności, ale jest on korzystny również dla wierzycieli upadłego i samej masy upadłości, gdyż cena nabycia zostanie po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości przelana do masy upadłości, a zatem nie będzie konieczności prowadzenia w stosunku do nieruchomości postępowania likwidacyjnego (Por. Prawo upadłościowe, Komentarz 2020, wyd. 6 P. Zimmerman, Legalis).
Biorąc pod uwagę powyższe, ogłoszenie upadłości ma stać się mechanizmem, który pozwoli uwolnić się dłużnikowi od prowadzonych postępowań egzekucyjnych. Wszczęte i prowadzone postępowania nie są przeszkodą do ogłoszenia upadłości. Na podkreślenie jednak zasługuje fakt, że kluczowe jest tutaj wydanie, a następnie uprawomocnienie się postanowienia
o ogłoszeniu upadłości.
Sam fakt złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na toczące się oraz wszczynane postępowania egzekucyjne.
Trafnie zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie, że po ogłoszeniu upadłości dłużnika, upadłość jest jedynym dopuszczalnym rodzajem przymusowego zaspokojenia wierzytelności skierowanym do całego majątku dłużnika. Celem tych specyficznych rozwiązań przyjętych w prawie upadłościowym jest wspólne i, co do zasady, równe zaspokojenie wszystkich wierzycieli (wyrok SA w Warszawie z 31.1.2005 r., Syg. I ACa 687/04, Legalis).
Skutki ogłoszenia upadłości w relacji do prowadzonej egzekucji:
- Zawieszenie z mocy prawa postępowań egzekucyjnych wszczętych przed dniem ogłoszenia upadłości skierowanych do majątku wchodzącego w skład masy upadłości,
- Umorzenia postępowań egzekucyjnych po uprawomocnieniu się postanowienia
o ogłoszeniu upadłości, - Zakaz kierowania egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości,
- Sumy uzyskane a nierozdysponowane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym komornik przelewa do masy upadłości po uprawomocnieniu się postanowienia o upadłości.
Masz dodatkowe pytania? Zadzwoń: 22 299 74 78 lub napisz na adres: kancelaria@lewandowskikancelaria.pl
Paulina Krukowska
prawnik
