Czy wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika będącego przedsiębiorcą? - Lewandowski Kancelaria

Jednym z podstawowych narzędzi w procesie odzyskiwania należności jest pozew, który powoduje wszczęcie postępowania cywilnego. W przypadku uzyskania wyroku zasądzającego roszczenie, a następnie braku jakiejkolwiek reakcji ze strony dłużnika, kolejnym etapem jest złożenie wniosku egzekucyjnego do właściwego komornika. Niejednokrotnie jednak okazuje się, że działania te nie przynoszą oczekiwanego rezultatu, a egzekucja  z majątku dłużnika okazuje się bezskuteczna.

Innym rozwiązaniem może być zainicjowanie postępowania upadłościowego, które może nastąpić nie tylko przez niewypłacalnego dłużnika, ale także przez jednego z jego wierzycieli. Ogłoszenie upadłości przez kontrahenta nie zawsze musi oznaczać całkowite pozbawienie szans na odzyskanie pieniędzy. Aktywnie działający w postępowaniu upadłościowym wierzyciel bierze udział w podziale funduszów masy upadłości.

Pojęcie niewypłacalności

Przesłanką do ogłoszenia upadłości jest występowanie stanu niewypłacalności dłużnika, tj. utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zgodnie z domniemaniem przyjętym przez Prawo upadłościowe dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące.

Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów.

Do majątku, o którym mowa powyżej, nie wlicza się składników niewchodzących w skład masy upadłości, zaś do zobowiązań pieniężnych nie wlicza się zobowiązań przyszłych, w tym zobowiązań pod warunkiem zawieszającym oraz zobowiązań wobec wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach.

Nie wykonywanie ciążących na Dłużniku wymagalnych zobowiązań oznacza, że jest on niewypłacalny, a to stwarza podstawę ogłoszenia w stosunku do niego upadłości. Dla określenia stanu niewypłacalności nieistotne jest, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich swoich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich, jak też jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn.

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Wniosek o ogłoszenie upadłości może zgłosić dłużnik lub każdy z jego wierzycieli osobistych. Oznacza to, że nie każdy wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika. Na przykład wykluczony z kręgu podmiotów uprawnionych jest wierzyciel hipoteczny, który nie jest wierzycielem osobistym, ale rzeczowym i może prowadzić egzekucję tylko z określonych składników majątku. Ponadto jeżeli wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien on w składanym wniosku uprawdopodobnić swoją wierzytelność.

Wniosek o ogłoszenie upadłości jest pismem procesowym, który inicjuje stosowne postępowanie, stąd musi odpowiadać wymogom zawartym w Kodeksie postępowania cywilnego, a więc wskazywać:

1. oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę uczestników (np. dłużnika, wierzyciela-wnioskodawcę), ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2. oznaczenie rodzaju pisma ? w tym przypadku będzie to sformułowanie ?wniosek o ogłoszenie upadłości?;
3. osnowę wniosku;
4. w przypadku, gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia ? wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
5. podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
6. wymienienie załączników ? np. faktur, umów lub rachunków, które potwierdzają istnienie wierzytelności.

Dodatkowo wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

1. imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku ? inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a jeżeli dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną ? imiona i nazwiska reprezentantów w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej ? imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
2. NIP, jeżeli dłużnik ma taki numer;
3. wskazanie miejsca, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika;
4. wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
5. informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2019 r. poz. 212 oraz z 2021 r. poz. 1598) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;
6. informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Krajowy Rejestr Zadłużonych

Od 1 grudnia 2021 roku Krajowy Rejestr Zadłużonych funkcjonuje w formie elektronicznej, co oznacza, że w postępowaniu pisma procesowe oraz dokumenty, z wyłączeniem pism i dokumentów zawierających informacje niejawne, wnosi się za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe. Wniosek o ogłoszenie upadłości złożony inaczej niż za pomocą systemu teleinformatycznego nie wywoła skutku prawnego, tj. nie zostanie przez sąd rozpoznany i nie zostanie ogłoszona upadłość dłużnika, chyba że złoży go dłużnik w postępowaniu o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (w tzw. postępowaniu konsumenckim).

Wniosek o ogłoszenie upadłości w systemie KRZ składa się z wielu niezależnych od siebie formularzy, które należy wypełnić osobno. Dotyczą one następujących elementów, tj. wyboru właściwego wniosku i sądu, uzupełnienia danych dłużnika, uzasadnienia czy dowodów.

Koszty

Wniosek o ogłoszenie upadłości podlega opłacie sądowej w wysokości 1 000 złotych. Ponadto wnioskodawca ma obowiązek uiszczenia zaliczki na wydatki w toku postępowania w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Zaliczka jest obliczana jako jednokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Wniosek złożony w złej wierze

Wniosek złożony w złej wierze zachodzi wówczas, gdy wierzyciel wie, że nie ma podstaw do ogłoszenia upadłości dłużnika, tj. nie zachodzi przesłanka niewypłacalności dłużnika.

Konsekwencjami powyższego może być nie tylko obciążenie kosztami postępowania, ale także zobowiązanie do złożenia publicznego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Dodatkowo, w przypadku oddalenia wniosku wierzyciela o ogłoszenie upadłości złożonego w złej wierze, dłużnik, a także osoba trzecia może dochodzić od tego wierzyciela roszczenia o naprawienie szkody na podstawie przepisów ogólnych kodeksu cywilnego.

Powyższa regulacja ma za zadanie przeciwdziałanie sytuacjom, w której wierzyciel składa wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika w celu wywarcia na nim nacisku, aby ten spłacił swoje zadłużenie albo w celu zaburzenia sytuacji danego kontrahenta na rynku.

Podsumowanie

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika przez wierzyciela posiada sporo zalet i daje możliwość odzyskania przynajmniej części wierzytelności. Jednym z celów postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli w jak największym możliwym zakresie. Służy temu głównie możliwość likwidacji majątku dłużnika czyli jego sprzedaż przez Syndyka.

Jednakże, wierzyciel składając taki wniosek musi zachować szczególną ostrożność przy stwierdzaniu istnienia lub nieistnienia przesłanki niewypłacalności dłużnika.

W przypadku chęci uzyskania dodatkowych informacji bądź pomocy przy sporządzeniu wniosku o ogłoszenie upadłości zachęcamy do kontaktu.

Paulina Sikora

Aplikant radcowski