Skarga pauliańska służy wierzycielom, którzy mają podejrzenia, że dłużnik ukrywa lub upłynnia swój majątek i ma za zadanie chronić wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika. Skarga pauliańska jest uprawnieniem wierzycieli do żądania od osoby trzeciej, która uzyskała korzyść majątkową, uznania czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną w stosunku do nich. Niezbędne jest tutaj wykazanie, że osoba trzecia wiedziała o pokrzywdzeniu wierzycieli lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Jeżeli jednak czynność dłużnika spowodowała, iż to osoba będąca z nim w bliskim stosunku uzyskała korzyść majątkową, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Podobnie jest również, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych.
W skład masy upadłości wchodzi, co do zasady, cały majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego oraz wyjątkowo, majątek, który nie należy do upadłego. Przykładowo, w razie uznania za bezskuteczną czynność prawną dłużnika przed ogłoszeniem upadłości z pokrzywdzeniem wierzycieli do masy upadłości przekazane zostaje to, co wskutek tej czynności ubyło z majątku upadłego lub do niego nie weszło.
Zgodnie bowiem z przepisami prawa upadłościowego niektóre czynności prawne upadłego są z mocy prawa (bez konieczności wytaczania powództwa) bezskuteczne w stosunku do masy upadłości. Temat ten był już poruszany we wcześniejszym wpisie do lektury którego zachęcamy (Czym są bezskuteczne czynności upadłego?
<https://lewandowskikancelaria.pl/czym-sa-bezskuteczne-czynnosci-upadlego/>).
Właśnie majątku wchodzącego w skład masy upadłości dotyczyć będzie skarga pauliańska, która jest również wykorzystywana w postępowaniu upadłościowym.
W przypadku postępowania upadłościowego skarga pauliańska może być wykorzystana wyłącznie przez syndyka. Po ogłoszeniu upadłości wierzyciele nie mają legitymacji czynnej do wytoczenia takiego powództwa. W przypadku, gdy proces o uznanie za bezskuteczną czynności upadłego został wszczęty przez wierzyciela przed datą ogłoszenia upadłości, syndyk może wejść na miejsce powoda, który zaskarżył czynności upadłego. Może to nastąpić w każdym stadium postępowania, także przed sądem II instancji.
Co istotne, świadczenia otrzymane po ogłoszeniu upadłości przez wierzyciela na mocy wyroku uznającego czynność upadłego za bezskuteczną podlegają przekazaniu do masy upadłości.
Jeśli dzięki tej instytucji uda się udowodnić przed sądem, że dłużnik wyzbył się swojego majątku po to, by zmniejszyć swoje zobowiązania, takie zachowanie zostanie uznane za nieskuteczne wobec masy upadłości. Upłynnienie majątku przez przedsiębiorcę nie wpłynie na ograniczenie jego odpowiedzialności względem wszystkich lub wybranych wierzycieli. Sąd może uznać zachowanie dłużnika za nieetyczne, co skutkować będzie negatywnymi konsekwencjami dla dłużnika. Skarga pauliańska może być również stosowana w przypadku postępowania o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
W razie pytań lub wątpliwości albo chęci skorzystania z instytucji skargi pauliańskiej zapraszamy do kontaktu: kancelaria@lewandowskikancelaria.pl lub zadzwoń +48 22 299 74 78
Izabela Wardaszko
Radca prawny
